En Eski İncil Nerede?
Geçmişin tozlu sayfalarını karıştırırken, bir tarihçi olarak karşılaştığım zihin açıcı sorulardan biri şudur: Elimizdeki en eski İncil metni nedir ve günümüzde nerede saklanmaktadır? Bu sorunun yanıtı, sadece bir fiziksel belgenin yerini tespit etmekle kalmaz, aynı zamanda erken Hristiyanlık metinlerinin oluşumu, metin aktarımı ve tarihsel bağlamı hakkında da derin izler bırakır. Bu yazıda, en eski İncil metninin tarihsel arka planını, günümüzdeki akademik tartışmaları ve bulunduğu yeri bir arada inceleyeceğiz.
Tarihsel Arka Plan: İncil Metinlerinin Doğuşu ve Korunması
Hristiyanlık yayıldıkça, İncil kitapları önce sözlü olarak, ardından yazılı olarak aktarıldı. Bu süreçte ilk kopyalar büyük ölçüde papirüs veya parşömen üzerine, elle yazılmıştı. Ancak bu erken metinlerin günümüze kadar ulaşması çok nadir gerçekleşmiştir. Metinlerin zaman içinde yıpranması, kopyalanması, yanlış aktarılması ya da yok edilmesi bu nadirliği açıklar. Metin eleştirisi (textual criticism) alanında yapılan çalışmalar, mevcut elimizdeki en eski parçaların, tam bir “İncil” kitabı değil, İncil’in bölümleri veya sayfaları olduğunu ortaya koyar.
Şu halde soruyu daha net formüle edebiliriz: “En eski İncil metni” derken tam dört İncil kitabını mı, yoksa o kitaplardan bir parça mı kastediliyor? Akademik kaynaklar genellikle bir fragmanı işaret eder. Örneğin, Papyrus P52 adlı papirüs fragmanı, günümüzde bilinen en eski “kanonik” Yeni Ahit metni parçası olarak kabul edilmektedir. [1] Bu fragman, Yuhanna İncili (Gospel of John) kitabından kısa bir bölüm içerir. Dolayısıyla “İncil” olarak tüm metni değil, İncil kitaplarından birinin parçalanmış hali söz konusudur.
Mevcut Konum: En Eski İncil Parçası Nerede Saklanıyor?
Papyrus P52, başka bir deyişle “John Rylands Papyrus P52”, şunun gibi bilgiler taşır: Bu papirüs parçası Yuhanna 18:31‑33, 37‑38 ayetlerini içermektedir. [1] İngiliz Manchester’daki John Rylands Library’de koruma altındadır. [1] Tarihsel olarak, Mısır’da bulunmuş olan bu fragmentin, paleografik değerlendirmelere göre M.S. yaklaşık 125–175 yıllarına tarihlendirildiği ileri sürülmektedir. [1]
Ancak bu durum “tüm İncil’in” en eski kopyasının bulunduğu anlamına gelmez. Tam dört İncil kitabını içeren eksiksiz bir el yazması değil; yalnızca bir fragmandır. Dolayısıyla akademik tartışma şöyle ilerler: “En eski İncil parçası” mı, yoksa “en eski tam İncil kitabı” mı üzerinden konuşmalıyız? Ayrıca, fragmanın metinsel güvenilirliği, hangi kopyanın orijinale yakın olduğu gibi sorular hâlâ tartışılmaktadır.
Akademik Tartışmalar: Ne Kadar “En Eski”?
Metin eleştirisi alanında uzmanlar, Papyrus P52’nin tarihsel değerini kabul ederken, onun bulunmasıyla birlikte birkaç soru gündeme gelmiştir:
– Papyrus P52’nin paleografik tarihlenmesi kesin midir? Bazı uzmanlar daha temkinli olarak daha geç bir tarihe işaret ederler. [1]
– Parçanın yalnızca bir sayfa olması, bize tüm metnin orijinaline dair bilgi verir mi? Hayır; bu sınırlılık, metin aktarımındaki değişkenleri ve çizgileri hesaba katmayı gerektirir.
– “İncil” terimiyle neyi kast ediyoruz? Dört kitabın tamamı mı, bir kitap mı, yoksa bir fragman mı? Bu noktada akademik literatür farklı tanımlarla çalışmaktadır.
– Ayrıca daha eski olma ihtimali olan diğer parçalar da vardır; örneğin Papyrus 90 gibi başka papirüsler de ilk dönem Hristiyan metinlerini içeriyor. [2]
Tüm bu sorular, “en eski İncil nerede?” sorusunun basit bir cevapla geçiştirilemeyeceğini gösteriyor. Daha ziyade “şu anda elimizdeki en eski kanonik İncil kitabından bir parça şu yerde” gibi bir neticelendirmenin yapılması mümkündür.
Sonuç: Geçmişten Bugüne Bir İz Peşinde
Özetle, elimizde bulunan en eski kanonik İncil metni parçası, John Rylands Papyrus P52 olarak adlandırılan ve Manchester’daki John Rylands Library’de saklanan fragmandır. Tarihsel açıdan bu parça, erken Hristiyanlık metinlerinin oluşumu, aktarımı ve korunması hakkında değerli bir pencere sunar. Ancak “İncil’in tamamı” söz konusu olduğunda, elimizde eksiksiz bir örnek yoktur ve akademik araştırmalar hâlâ bu sahayı aktif şekilde sürdürmektedir.
Geçmişten bugüne baktığımızda, bir papirüs parçasının varlığı bile bize, metinlerin nasıl çoğaltıldığı, ne ölçüde güvenilebileceği ve hangi şartlarda korunduğu gibi hususları düşündürür. Belki yarın bir başka fragman ya da tam metin gün ışığına çıkarılacaktır; bu da tarihsel bilincimizi yeniden şekillendirebilir.
#EnEskiİncil #PapyrusP52 #İncilMetinleri #YeniAhitFragmanları #MetinEleştirisi
Görelim:
– Sizce bir fragmanın “en eski İncil” sayılması ne kadar tatmin edicidir?
– Metinlerin aktarımlarındaki belirsizlikler, inanç açısından ne anlam taşır?
– Gelecekte keşfedilecek metinler, bugünkü versiyonlarımızın güvenilirliğini nasıl etkileyebilir?
Bu sorularla düşünsel bir yol açılmış olsun.
—
Sources:
[1]: https://en.wikipedia.org/wiki/RylandsLibraryPapyrusP52?utmsource=chatgpt.com “Rylands Library Papyrus P52 – Wikipedia”
[2]: https://aleteia.org/2020/12/04/where-to-find-the-four-oldest-new-testament-manuscripts/?utm_source=chatgpt.com “Where to find the four oldest New Testament manuscripts – Aleteia”